Λοιπόν το όνομα αυτό να το θυμάστε καλά. Ο Κουρεντζής έχει όλα τα φόντα για να μείνει στην ιστορία της τέχνης ως ένας από τους μεγάλους μαέστρους. Έχει ήδη διακριθεί με πολλά βραβεία σε όλο τον κόσμο (από Ευρώπη μέχρι και Ιαπωνία), ενώ έχει αρχίσει να γίνεται περιζήτητος στα μεγάλα μουσικά φεστιβάλ.
Δεν έχω σκοπό να παρουσιάσω ένα βιογραφικό του, αυτό μπορεί κάποιος να το βρει εδώ. Ωστόσο, έχει σημασία να δούμε λίγο τον τρόπο που εργάζεται και μερικές από τις πρωτότυπες αποφάσεις του. Ο Κουρεντζής λοιπόν αποφάσισε να αυτοεξοριστεί στο Περμ, μια ρωσική πόλη κοντά στα Ουράλια Όρη. Ενώ ήδη θα μπορούσε να μένει σε μία από τις μεγάλες πρωτεύουσες τις Ευρώπης ή έστω στη Μόσχα ή Αγία Πετρούπολη (άλλωστε του έχει ήδη δοθεί η ρωσική υπηκοότητα), ζει σε ένα σπίτι στο δάσος, κοντά σε ένα παγωμένο ποτάμι (όχι δεν τα βγάζω από το μυαλό μου, αυτό δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του!) Όσο για την πόλη του Περμ, είναι περιττό να πω ότι έχει πολικές θερμοκρασίες και πληθυσμό λίγο περισσότερο από 1 εκατομμύριο κατοίκους. Ο ίδιος δικαιολογεί την απόφασή του αυτή λέγοντας ότι έπρεπε να εξοριστεί έτσι ώστε να δημιουργήσει ένα δικό του «στρατό» … να συγκεντρώσει μουσικούς για τη δική του ορχήστρα MusicAeterna, φτιάχνοντας έτσι μία μουσική ένωση, με σκοπό να δημιουργήσουν μουσική δουλεύοντας με έναν αναρχικό τρόπο, ώστε να εκφράσουν αυτό που νιώθουν (παραφράζοντας ελαφρώς τα λόγια του).
Όμως αρκετά με τη θεωρία. Τα αποτελέσματα μιλάνε μόνα τους! Ο Κουρεντζής έχει το δικό του, ιδιαίτερο στυλ, εμπνευσμένο από την τάση της Iστορικά Τεκμηριωμένης Ερμηνείας (ΙΤΕ). Όμως δεν σταματάει εκεί. Για τον ίδιο μία ΙΤΕ δεν σημαίνει γρήγορο τέμπο παντού. Ναι, μερικά από τα allegri είναι απίστευτα γρήγορα (δεν θυμάμαι να έχω ξανακούσει το Orage από την όπερα Platée του Rameau ποτέ τόσο γρήγορο – ενδεικτικά κοιτάξτε το επόμενο βίντεο!) αλλά οι αλλαγές στα tempi χρησιμοποιούνται συχνά για να ξεχωρίσουν κάποια μέρη από τη συνολική δομή του έργου. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στις όπερες. Αλλά και εντός μουσικών φράσεων οι αλλαγές στην έμφαση δεν είναι ασυνήθιστες. Λίγοι μαέστροι το έχουν τολμήσει αυτό σε ηχογραφήσεις από μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες: από σύγχρονους ο Pletnev πειραματίστηκε αρκετά στο σετ με τις συμφωνίες του Μπετόβεν, ενώ παλιότερα ο Jochum έπλαθε με μοναδικό τρόπο τις συμφωνίες του Μπρούκνερ. Δυστυχώς, οι σύγχρονοι μαέστροι, επηρεασμένοι από τις τάσεις των ΙΤΕ ακολουθούν την ίδια μονότονη προσέγγιση σε όλο το έργο.
Όχι όμως και ο Κουρεντζής! Χρησιμοποιεί το ornamentation χωρίς να κάνει οικονομίες. Σε αυτό θυμίζει αρκετά τις εκτελέσεις του Jacobs. Το fortepiano στo Don Giovanni συχνά σου δίνει την ψευδαίσθηση ότι ακούς ένα πρελούδιο πιάνου. Το αποτέλεσμα είναι απίστευτα αναζωογονητικό. Αν ισχυριστώ ότι έτσι ήθελε ο Μότσαρτ να ακούγεται η μουσική του, θα κατηγορηθώ για αφέλεια. Κι όμως το πιστεύω! Στο Dido and Aeneas του Purcell σε μερικά κομμάτια ο Κουρεντζής προσθέτει ολόκληρα μέτρα τα οποία δεν υπήρχαν στην παρτιτούρα, ωθώντας την ποιητική αδεία στα άκρα. Κι όμως, λέω με το χέρι στην καρδιά ότι για μένα αυτή είναι η πιο πειστική ερμηνεία αυτού του τόσο αγαπητού έργου. Καμία άλλη ΙΤΕ δεν με μεταφέρει στην περίοδο που γράφτηκε η όπερα.
Ο Κουρεντζής δεν είναι όμως απλώς ένας μαέστρος ιστορικά τεκμηριωμένων ερμηνειών. Έχει ήδη ηχογραφήσει Στραβίνσκι, Σοστακόβιτς και σύγχρονους συνθέτες. Συγκεκριμένα, η βραβευμένη ερμηνεία του της Ιεροτελεστίας της Άνοιξης είναι σίγουρα από τις πιο αυθόρμητα εκρηκτικές που έχω ακούσει. Ξεχάστε την προγραμματισμένη τελειότητα διάσημων μαέστρων. Εδώ ο Στραβίνσκι ακούγεται σχεδόν πρωτόγονος: αυτό όμως δεν θα έπρεπε να είναι και το ύφος του έργου; Στο ΥouTube τον άκουσα να ερμηνεύει το φινάλε από την 3η του Μάλερ και μου έκανε η εντύπωση η συναισθηματική ειλικρίνεια με την οποία προσεγγίζει το έργο. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με τον ρομαντισμό του Bernstein ούτε με τον τέλειο ήχο των εγχόρδων του Chailly με την Concertgebouw. Αλλά με μία αντι-προσέγγιση στον μετα-ρομαντισμό, έναν σεβασμό και ευλάβεια στο βάρος που έχουν οι μακριές φράσεις του Μάλερ και τις οποίες ο Κουρεντζής ξεδιπλώνει στωικά…
Δεν θέλω να πω πολλά. Ο χρόνος θα δείξει. Κάπου διάβασα ότι ο Κουρεντζής είναι κάτι μεταξύ Curt Cobain και Glenn Gould. Είναι σίγουρα ριζοσπαστικός. Αλλά αυτό δεν έχει σημασία, σημασία έχει ότι πέρα από το να Ερμηνεύει τα πάντα (με κεφαλαίο έψιλον), κατορθώνει η Ερμηνεία αυτή να έχει και σκοπό και συναίσθημα.
[…] Teodor Currentzis […]