Θα Χυθεί Αίμα, Άντερσον

Τίτλος: Θα Χυθεί Αίμα (There Will be Blood)
Σκηνοθέτης: Paul Thomas Anderson
Παραγωγή: 2008

Το There Will Be Blood δεν είναι απλά η καλύτερη ταινία της χρονιάς που πέρασε. Είναι -για μένα τουλάχιστον, αλλά και για πολλούς άλλους- από τις καλύτερες, ίσως και η καλύτερη, αμερικάνικη ταινία των τελευταίων χρόνων. Βραβεύτηκε (δικαίως) στο Φεστιβάλ Βερολίνου με την Ασημένια Άρκτο για τη σκηνοθεσία της και τη μουσική της.

Ο σκηνοθέτης Paul Thomas Anderson είχε ως μέντορα τον Robert Altman και αυτό φαίνεται στις προηγούμενες ταινίες του (Boogie Nights, Magnolia). Πριν δω την ταινία περίμενα να δω κάτι σε παρόμοιο στυλ των προηγούμενων ταινιών του (οι οποίες παρεμπιπτόντως ήταν εξαιρετικές) αλλά το There Will Be Blood ξεπέρασε κάθε προσδοκία μου. Ένα έπος με σκηνοθεσία τόσο μινιμαλιστική, θεατρικές ερμηνείες που συχνά αγγίζουν τα όρια της υπερβολής, ένα soundtrack εκπληξη που συνδυάζει Brahms και ατονική μοντέρνα μουσική από τον κιθαρίστα των Radiohead, μία πλοκή που ξεδιπλώνεται ανομοιόμορφα και 2-3 κλιμακώσεις που θυμίζουν τις δραματικές όπερες του R. Strauss.

Το στυλ της ταινίας παράξενο, απόκοσμο, όπως έγραψε ένας κριτικός μοιάζει η ταινία να προσγειώθηκε από άλλο πλανήτη! Οι αρχικές στιγμές θυμίζουν έντονα Kubrick (στην ταινία δεν υπάρχει διάλογος για τα πρώτα 15 λεπτά — και όχι 20 όπως πολλοί παραπονιούνται!) Οι θεατρικές ερμηνείες και διάλογοι, καθώς και τα λιτά σκηνικά παραπέμπουν σε ταινίες του Lars von Trier και την αισθητική του Dogma. Και πιστέψτε με, πρέπει να δείτε την ταινία για να καταλάβετε πόσο αλλόκοτα δένει το πρωτότυπο soundtrack με τις σκηνές (καιρό είχα να ακούσω τόσο ευρηματικό soundtrack σε αμερικάνικη ταινία!)

Από σκηνοθετική άποψη κάποιες σκηνές είναι απλά και μόνο αριστουργηματικές. Ένα από τα ατυχήματα (έχει αρκετά) με τις πετρελαιοπηγές θυμίζει σκηνές αποκάλυψης (προσωπικά μου θύμισε αρκετά τη σκηνή της πυρκαγιάς μες στο απόλυτο σκοτάδι στην Ώρα του Λύκου του Χάνεκε.) Σε μια άλλη σκηνή ο Daniel Plainview (Daniel Day Lewis) πηγαίνει στην παραλία με τον αδερφό του: αφού μπει μέσα στα ήρεμα νερά και καθώς παρατηρεί τον τελευταίο, ένα μεγάλο κύμα -σκηνοθετικό τέχνασμα- έρχεται από πίσω του ακριβώς, προϊδεάζοντας μας για κάτι σκοτεινό που περνάει από το μυαλό του πρωταγωνιστή εκίνη τη στιγμή και έναν αναβράζοντα θυμό (ακριβώς όπως το κύμα) έτοιμο να εκραγεί. Οι σκηνές με τον Eli στην Εκκλησία έχουν απίστευτη δύναμη με την εξωπραγματικότητα τους και τις υπερ-δραματικές ερμηνείες τους. Όσο για το φινάλε (το οποίο φυσικά και δεν θα αποκαλύψω), το οποίο έρχεται και αυτό εκεί που δεν το περιμένεις, θυμίζει στην ένταση του δραματική όπερα. Ορισμένοι κριτικοί δίστασαν να δώσουν το χαρισματικό τελευταίο “αστεράκι” στην ταινία (που θα την χαρακτήριζε έτσι απόλυτο αριστούργημα) εξαιτίας του φινάλε. Προσωπικά το βρήκα εύστοχο και μέσα στο κλίμα της υπόλοιπης ταινίας: ένα συμβατικό τέλος θα ερχόταν σε αντίθεση με μία τόσο μα τόσο αντισυμβατική ταινία.

Όπως θα παρατηρήσατε δεν έχω αναφέρει τίποτα ακόμα για το σενάριο και ούτε πρόκειται. Και αυτό γιατί δεν πιστεύω ότι παίζει κάποιον ουσιαστικό λόγο. Πολλοί είπαν ότι η ταινία είναι μία επική βιογραφία (bioepic), άλλοι ότι έχει να κάνει με το πετρέλαιο και το πόσο άπληστοι μπορούν να γίνουν οι άνθρωποι. Άλλοι ότι το κεντρικό θέμα είναι οι οικογενειακές σχέσεις.

Ποια είναι η γνώμη μου; Η ταινία δεν έχει να κάνει με τίποτα από τα παραπάνω. Ο τίτλος της ταινίας λέει πολύ περισσότερα απ΄ότι το σενάριο. Για μένα η ταινία έχει να κάνει κατεξοχήν με την σκοτεινή πλευρά που ο κάθε άνθρωπος έχει μέσα του. Τόσο σκοτεινή που αγγίζει τα όρια του διαβολικού και μας κάνει να είμαστε -είτε το θέλουμε είτε όχι- μοναχικά άτομα που, όσο και να προσποιούνται, δεν αντέχουν τη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους. Αν έχετε διαβάσει Dostoyevsky θα παρατηρήσετε ότι οι χαρακτήρες της ταινίας είναι άκρως “ντοστογιεφσκικοί“, σκοτεινοί και μισάνθρωποι — κάτι που ξέρουν να κρύβουν καλά. “Τhere are times when I look at people and I see nothing worth liking”, εξομολογείται ο πρωταγωνιστής κάποια στιγμή στον αδερφό του. “I want to earn enough money [so] that I can get away from everyone.”

Και κάτι ακόμα για τις ερμηνείες, κυρίως αυτή του Daniel Day Lewis (που κέρδισε και το όσκαρ ανδρικής ερμηνείας γι αυτήν την ταινία). Μερικοί -έστω και ελάχιστοι- κριτικοί αναφέρθηκαν σε overacting (ή αλλιώς υπερ-ερμηνεία). Πρόκειται για μια επιτηδευμένη θεατρικότητα, κάτι που μπορείς να αποκαλέσεις ακαδημαϊκή ερμηνεία, την οποία χρησιμοποιεί ο σκηνοθέτης μαζί με άλλα τεχνάσματα (ιδιόμορφη προφορά, θεατρικό διάλογο) για να δημιουργήσει το “ονειρικό” (ή εφιαλτικό) κλίμα της ταινίας. Δεν διαφέρει καθόλου από τις ιδιαίτερα ακαδημαϊκές ερμηνείες σε ταινίες μεγάλων σκηνοθετών.

Άκουσα για θεατές που έφευγαν στα μέσα της ταινίας και άλλους που την χαρακτήρισαν βαρετή (την ταινία την έχω δει τρεις φορές χωρίς να βαρεθώ ούτε μία — αντιθέτως με κρατούσε σε μία κατάσταση διαρκούς έξαρσης και αυτό γιατί χαρακτηρίζεται από μία υποβόσκουσα ρυθμική ορμή). Αυτό βέβαια εξαρτάται από τι ταινίες έχεις μάθει να βλέπει ο καθένας. Υπάρχουν ταινίες για διασκέδαση και χαβαλέ και οι ταινίες – έργα τέχνης (όπως έχω πει και σε προηγούμενο post). Η ταινία του Paul Thomas Anderson είναι απαιτητική από τους θεατές γι αυτό και δεν πιστεύω ότι συνιστάται σε κοινό που θέλει απλά να περάσει ανάλαφρα την ώρα του χωρίς να χρειάζεται να σκεφτεί καθόλου. Ακόμα και αν σας άρεσαν οι προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη, με το There Will Be Blood ο Paul Thomas Anderson φαίνεται να απευθύνεται σε πιο σινεφίλ κοινό που γνωρίζει τις βασικές τεχνικές των μεγάλων σκηνοθετών και των κινηματογραφικών αριστουργημάτων του παρελθόντος. Όμως η ταινία δεν είναι απλά άλλη μία Tosca με μοντέρνα σκηνικά. Ο Paul Thomas Anderson δεν αρκείται στο να ανακυκλώσει απλά αυτές τις τεχνικές, αλλά καταφέρνει να εφεύρει καινούριες, να ξεπεράσει τα όρια του σύγχρονου κινηματογράφου, συνδυάζοντας ακαδημαϊκές ερμηνείες, ένα από τα πιο πρωτότυπα soundtracks, και παράξενους ρυθμούς.

Γι αυτό και συμφωνώ απολύτως με τον κριτικό της Guardian όταν κάνει λόγο για ένα νέο είδος κινηματογράφου που ο σκηνοθέτης Paul Thomas Anderson έχει εφεύρει με το There Will Be Blood. Ο ίδιος κριτικός καταλήγει: “Είναι μία ταινία απέναντι στην οποία όλοι οι σκηνοθέτες και θεατές θα θέλουν να αναμετρηθούν”. Δεν νομίζω ότι υπάρχει μεγαλύτερη φιλοφρόνηση και ήταν ακριβώς αυτό που ένιωσα κι εγώ όσες φορές την είδα. Άκρως πρωτότυπη και αριστουργηματική! Έτσι είναι ο γενναίος Μεγάλος Κινηματογράφος!

ΥΓ. Μπορείτε να διαβάσετε εδώ μια εξίσου καλή κριτική από τον blogger Sensual Monk.

Προσωπική αξιολόγηση: 10/10

Πρωτοδημοσιεύθηκε: 20/03/08