Τίτλος: Loong Boonmee raleuk chat (Ο Θείος Μπούνμι Θυμάται τις Προηγούμενες Ζωές του)
Σκηνοθέτης: Apichatpong Weerasethakul
Παραγωγή: 2010
Το ότι ο Weerasethakul ξάφνιασε με τη νίκη του στις Κάννες κάποιους Έλληνες κριτικούς είναι λογικό – ο σκηνοθέτης ήταν σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα, ενώ στο εξωτερικό ταινίες του ήδη είχαν χαρακτηριστεί ως από τις καλύτερες των τελευταίων χρόνων (μπορείτε να διαβάσετε εδώ κριτική μου για προηγούμενη ταινία του σκηνοθέτη). Ο θείος Μπούνμι είναι ετοιμοθάνατος. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών που περνάει ζωντανός στον κόσμο μας, δέχεται επισκέψεις από πνεύματα συγγενών του (όχι όλα σε ανθρώπινη μορφή). Όπως συμβαίνει συνήθως με τους μεγάλους σκηνοθέτες το σενάριο δεν παίζει σημαντικό ρόλο, δεν είναι καν η αφορμή για τη δημιουργία της ταινίας. Και όπως και με τις προηγούμενες δουλειές του σκηνοθέτη δεν μιλάμε πλέον για δρώμενα επί της οθόνης, αλλά για μια πνευματική εμπειρία που ο θεατής μπορεί να βιώσει αν είναι αρκετά ανοιχτόμυαλος – τόσο απέναντι στην Τέχνη όσο και σε φιλοσοφικό/πνευματικό επίπεδο.
Στο τραπέζι μ’ ένα πνεύμα…
Άψογα κινηματογραφημένο μες στη ζούγκλα και άκρως μυστηριακό με πολύ καλή χρήση της μουσικής και των ηλεκτρονικών ήχων, εν μέρει υπνωτικό, και άλλες φορές τελείως παραμυθένιο (η σκηνή με την πριγκίπισσα στον καταρράκτη και ο τρόπος που ερωτοτροπεί με το γατόψαρο δεν μπορούσε να είναι πιο σαγηνευτική!) Άνθρωποι, φύση και πνεύματα γίνονται το ένα και το αυτό, συνυπάρχοντας αρμονικά. Και σε όλη αυτή την απόκοσμη ατμόσφαιρα έρχεται να προστεθεί το τελευταίο μέρος της ταινίας, πιο σύγχρονο, λες και διαδραματίζεται ξαφνικά στο μέλλον. Όπου μετά τον θάνατο του θείου Μπούνμι παρακολουθούμε έναν νεαρό μοναχό με την κουνιάδα (;) του Μπουνμι και την κόρη της να συζητάνε και να παρακολουθούν τηλεόραση σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, προτού ο ίδιος μοναχός γδυθεί για να μπει στο ντους. Προσωπικά τη βρήκα από τις σημαντικότερες σκηνές στην ταινία, μιας και θα μπορούσε να αποτελεί ταυτόχρονα και ένα επιπλέον βάρος αλλά και το αντίβαρο σε ό,τι έχει προηγηθεί. Όπως και να ‘χει η ταινία φαίνεται να διαδραματίζεται σε πολλές εποχές παράλληλα (κι ας διαδραματίζεται μόνο στο παρόν). Εκεί βρίσκεται κατ’ εμέ και η μαγεία με τις ταινίες του Weerasethakul: με μοναδικό τρόπο σου ξεδιπλώνουν και απεικονίζουν τις παράλληλες ζωές μας, την πολλαπλή ύπαρξή μας μέσα στον χώρο και τον χρόνο, στις διάφορες μορφές μας. Η έννοια του πνεύματος, της αιώνιας ύπαρξης, θνητής και μη, παρουσιάζεται από τον σκηνοθέτη σαν δεδομένη αλήθεια, όπου δεν χωράνε ερωτήματα. Σαν μία απλή καθημερινότητα. Ο θεατής που είναι ανοιχτός σε διαφορετικές υπαρξιακές φιλοσοφίες ή γενικότερα ο απελευθερωμένος από στενά θρησκευτικά δόγματα άνθρωπος θα εισπράξει κάτι περισσότερο από δύο απολαυστικές ώρες βλέποντας την ταινία.
Παραδόξως και σε αυτή την ταινία η ελληνική κριτική δεν ήταν τόσο ενθουσιώδης σε σχέση με το πως αντιμετωπίστηκε η συγκεκριμένη ταινία στην Ευρώπη (παρόμοιο trend ισχύει με διάφορες άλλες ταινίες των τελευταίων χρόνων, από τη Λευκή Κορδέλα του Χάνεκε μέχρι το Άλογο του Τορίνο του Ταρ – πράγμα διόλου παράξενο αν σκεφτεί κανείς ότι αμερικανικές ταινίες τύπου Κοεν ή πιο ανεξάρτητες όπως το πρόσφατο Winter’s Bone ή ακόμα και μετριότατες αγγλικές παραγωγές όπως ο Λόγος του Βασιλιά θεωρούνται εδώ αριστουργήματα). Πραγματικά κρίμα μιας σε αυτή την περίπτωση και πρόκειται από τις σημαντικότερες πρόσφατες ταινίες. Προσωπική Αξιολόγηση: 9.5 / 11
Λυρική ταινία που κινείται γύρω από το μεταφυσικό στοιχείο και το θάνατο. Γεμάτη πάθος για τη ζωη. Νατουραλισμός, ποίηση, Ταρκόφσκι, λαϊκοί μύθοι, Βούδας, σουρεαλισμός τα κύρια χαρακτηριστικά της ταινίας. Πολλοί οι συμβολισμοί. Ο τίτλος της ταινίας είναι μια περίληψη για το τι θα ακολουθήσει. Γιατί ο θείος Μπούνμι θυμάται τις προηγούμενες ζωές του και όχι την προηγούμενη ζωή του; Γιατί έτσι λέει η φιλοσοφία και η θρησκεία των Ταιλανδέζων: όταν θα πεθάνεις, θα ξαναγεννηθείς σαν ζωό. Έτσι ο Μπούνμι εμφανίζεται ως γορίλας, ως ψάρι, ως αγελάδα. Όμως οι υμβολισμοί του Ουερασεθακούλ είναι και γενικότεροι, δεν περιορίζονται στην κουλτούρα της χώρας του. Ο γορίλας είναι η φοβία που μας τρομοκρατούσε όταν ήμασταν παιδιά. Τώρα που πεθάναμε ζευγαρώσαμε με αυτήν. Τα μυνήματα, επίσης, είναι και αντιπολεμικά. Ο χρόνος ένα αιώνιο τώρα χωρίς µέλλον, χωρίς παρελθόν. Εποµένως, ζούµε, βιώνουµε τις προηγούµενες ζωές µας. Τώρα. Γιατί ο θάνατος είναι το στάδιο ενός κύκλου που δεν έχει ούτε τέλος ούτε αρχή. Το άτοµο πρέπει να λειτουργεί µόνο µε τις αισθήσεις. Το µυαλό, η σκέψη, είναι ένα δοχείο στο οποίο αποθηκεύονται εµπειρίες. Εποµένως µας ξεγελάει, µας ταλαιπωρεί και µας αποσυντονίζει. Ο αντικατοπτρισµός είναι αυταπάτη. Εποµένως συνυπάρχουν αρµονικά οι ζωντανοί µε τους νεκρούς και όλοι µαζί µε τα ζώα και τη φύση.
Φοβερές οι εικόνες του Ταϊλανδού: μαγικός ρεαλισμός. Ειδική αναφορά σε δυο υπέροχες σκηνές: η πρώτη με την ηλικιωµένη πριγκίπισσα που για να ξανανιώσει κάνει έρωτα µε ένα γατόψαρο και σπαρταράει από ηδονή και η δεύτερη αυτή μέσα στη σπηλιά όπου ο Μπούνμι πηγαίνει στον κάτω κόσμο. Αλλά είχε και τις αδύναμες στιγμές του, όπως το φινάλε που κατάλαβα τι ήθελε να εννοηθεί, αλλά παρουσιάστηκε πρόχειρα και άκομψα. Η σκηνοθεσία του Οερασεθακούλ ειρωνική, εξωτική, νωχελική, απειλητική. Η μουσική γοητευτική, από τους ήχους της νύχτας.
Αλλά, έχει και ένα μειονέκτημα καθαρά προσωπικό. Πρέπει να γνωρίζεις και κάτι από Ασιάτικη κουλτούρα, απο Βουδισμό, από τους λαϊκούς μύθους τους κλπ-κλπ. Αλλιώς σε κουράζει σε σημεία και γίνεται και λίγο δυσνόητη και δύσκολη.
Προσωπική αξιολόγηση:
3.5/5 (: Καλή +)
ΥΓ1: Απ΄ ότι βλέπω είσαι αρκετά επειεικής στην βαθμολογία.
ΥΓ2: Δεν έχω δει την "Τροπική Ασθένεια". Σου άρεσε περισσότερο ο Μπούνμι ή η Ασθένεια;
@Μonsier Hulot
Ωραία, ένα υπέροχα μεγάλο σχόλιο. Για να δούμε…
Καταρχήν, δεν βρήκα κάτι κοινό με Ταρκόφσκι στην τεχνική, ούτε στη θεματολογία. Για τους συμβολισμούς δεν ξέρω – δεν πιστεύω και πολύ σε συμβολισμούς, πιστεύω πως ελάχιστοι μεγάλοι σκηνοθέτες χρησιμοποιούν συμβολισμούς (δεν ξέρω όταν ακούω για συμβολισμού μου έρχονται στο μυαλό κάτι ταινίες του Kusturica!) Ωστόσο μου άρεσε πολύ ο συσχετισμός σου του γορίλα με τη φοβία που είχαμε ως παιδιά (αν και αμφιβάλλω ο σκηνοθέτης να είχε κάτι τέτοιο κατά νου).
Αναφέρεσαι σε 2 αδυναμίες που εγώ δεν τις είδα:
1. Λες ότι στο φινάλε κατάλαβες τι ήθελε ο σκηνοθέτης να εννοηθεί. Δεν νομίζω ότι ήθελε να εννοηθεί κάτι. Γενικά νομίζω ότι υπεραναλύεις λίγο τα πάντα στην ταινία: οι μεγάλοι σκηνοθέτες σπάνια κρύβουν μηνύματα και συμβολισμούς, ούτε κάποιο ηθικό δίδαγμα. Η ταινία βιώνεται περισσότερο ως εμπειρία και όχι ως εγχειρίδιο ηθικής. Συγκεκριμένα για το φινάλε, κάπου διάβαζα ότι έχει ομοερωτικές προεκτάσεις (κάτι που πέρασε και από το δικό μου το μυαλό). Ίσως, ποιος ξέρει… Και δεν έχει σημασία. Όπως το ερμηνεύσει κανείς, ό,τι ερεθίσματα του δώσει.
2. Επίσης, δεν πιστεύω ότι πρέπει να έχεις γνώσεις γύρω από Βουδισμό. Έχω δει ταινίες που όντως σε μπερδεύουν αν δεν έχεις τέτοιες γνώσεις. Η συγκεκριμένη ταινία δεν θα άγγιζε τόσο κόσμο αν αναφερόταν αποκλειστικά στο Βουδισμό (κάτι που δεν πιστεύω ότι ισχύει). Προσωπικά σε μένα δεν έδειξε κάτι διαφορετικό από τα πιστεύω μου αν και θεωρώ τον εαυτό μου εν μέρει επηρεασμένο επηρεασμένο από τη φιλοσοφία του Βουδισμού.
Συγγνώμη για τυ φλυαρία…
Επηρροές από Ταρκόφσκι είδα στο ύφος (λυρικό, ποιητικό) και στους ρυθμούς (αργοί) – σε θεματολογία και τεχνική καμία σχέση.
Δηλαδή πιστεύεις πως μεγάλοι σκηνοθέτες όπως οι Fellini, Bergman, Pasolini, Tarkovskiy, Haneke, Kusturica, Godard, Bresson κλπ-κλπ
Ένα παράδειγμα θα δώσω μόνο:
Bergman: Στις "Άγριες Φράουλες" στην αρχή της ταινίας: το ρολόι χωρίς δείκτες (αυτά κάνουμε πότε γίνονται; μόνο τώρα ή και για πάντα;). Η άμαξα νεκροφόρα. όταν φεύγει η ρόδα κουνιέται σαν κούνια μωρού για να "γεννηθεί" μέσα της ο καινούργιος Borg, ο οποίος εμφανίζεται μέσα στο φέρετρο (ο παλιός Borg πέθανε).
Μάθημα σκηνοθεσίας και υπαρξιακών συμβολισμων!
"δεν ξέρω όταν ακούω για συμβολισμού μου έρχονται στο μυαλό κάτι ταινίες του Kusturica!"
Αυτό το θεωρείς αρνητικό; Λατρεύω τον Kusturica και τον θεωρώ τον σημαντικότερο Ευρωπαίο σύγχρονο σκηνοθέτη μαζί με τον Haneke. Το "κάτι ταινίες" μου φαίνεται λιγάκι υποτιμητικό φίλε μου, για έναν τόσο μεγάλο καλλιτέχνη. Μας έχει δώσει πολύ σπουδαίες κινηματογραφικές εμπειρίες: "Ο Καιρός των Τσιγγάνων", "Underground", "Ο Μπαμπάς Λείπει σε Ταξίδι Για Δουλειές" κ.α. Επίσης μιλά για σημαντικά θέματα μέσα από ένα πληθωρικό στυλ που θυμίζει έντονα Φελίνι, μέσα από αληγορίες (Underground) και σουρεαλισμό. Τον θεωρώ από τους πολύ μεγάλους της 7ης!
Ας μην ξεφύγουμε από το θέμα, όμως: όταν ο σκηνοθέτης δεν έχει κάτι να πει, δεν κάνει στοχασμούς, αλληγορίες κάνει φορμαλισμό (βλ. Gus Van Sant).
1. Αν δεν ήθελε να εννοηθεί κάτι τότε, για σένα, ποιός είναι ο λόγος ύπαρξης αυτών των σκηνών; Για μένα:
Επειδή ο Μπόυνμι, κατά τις βουδιδιστικές θεωρίες, έχει πολλές ζωές (γατόψαρο, αγελάδα κλπ-κλπ) ο μοναχός είναι ο ίδιος ο Μπούνμι. Οι 2 γυναίκες "έτρωγαν" την περιουσία του και αυτός δεν τις κράτησε κακία. Το αντίθετο, βγήκε και βόλτα με μια από αυτές. Επίσης υπήρχε και άλλη μια σκηνή, όπου ο μοναχός και οι 3 γυναίκες έβλεπαν τηλεόραση, ενώ ταυτόχρονα ο μοναχός και η γριά έτρωγαν σε μπαρ. Αυτό είναι άλλη μια βουδιστική θεωρία που λέει πως όταν είσαι εδώ, είσαι και κάπου αλλού. Ή εσύ είσαι εδώ, αλλά το μυαλό σου αλλού. Κάπως έτσι…
Αυτό αποδεικνύει πως ο Ουερασεθακούλ στηρίζεται έντονα στις βουδιστικές θεωρίες της πατρίδας του.
Δε μιλώ για ηθικά διδάγματα κλπ, αυτά τα κάνουν τα ηθικοπλαστικά χουλιγουντιανά μελό. Εγώ μιλώ για σοβαρό στοχασμό – όταν ο σκηνοθέτης σου θέσει ένα σημαντικό πρόβλημα και δεν το διαπραγματευτεί ή το αναλύσει (π.χ. "Λευκή Κορδέλα", "Τελευταίες Μέρες") γιατί τότε θα μιλούσαμε για ένα στρατευμένο ή λαϊκιστικό έργο…
"Η ταινία βιώνεται περισσότερο ως εμπειρία"
Ναι, αλλά μια εμπειρία προυποθέτει και λίγη τροφή για το μυαλό, για τη σκέψη…
"Αυτό είναι άλλη μια βουδιστική θεωρία που λέει πως όταν είσαι εδώ, είσαι και κάπου αλλού"
Συμφωνώ με αυτό το σχόλιό σου. Με τα περισσότερα άλλα διαφωνώ. Άλλωστε διαβαζοντας κάποιες απόψεις σου είναι φανερό ότι έχουμε άκρως αντίθετες απόψεις για κάποιες ταινίες (βλ. Gerry, Elephant που εγώ βρίσκω αριστουργηματικά). Απλά διαφοροποιώ τις απόψεις μου από το γενικό, trendy ρεύμα που επικρατεί στη blogόσφαιρα υπέρ συγκεκριμένων σκηνοθετών και κατά πιο διανοούμενων ή και πνευματικών δημιουργών (ίσως είναι και θέμα ηλικίας των bloggers).
Σαφώς και δεν εκτιμώ το σινεμα του Κουστουρίτσα. Μη σε γελάει που στην Ελλάδα έχει πέρασει. Στην ευρώπη δεν θεωρείται καν από τους σημαντικότερους (οι ταινίες του περνάνε αδιάφορες). Ο Καιρός των Τσιγγάνων μου άρεσε προσωπικά, αλλά από εκεί και πέρα το χάος (και μη μου πεις για το Underground και το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες – εδώ δώσανε Χρυσό Φοίνικα στο Dancer in the Dark!)
Για τους συμβολισμούς στον Μπέργκμαν τώρα – πάλι αναφέρεις έναν σκηνοθέτη που ΔΕΝ χρησιμοποιεί συμβολισμούς. Επιλέγεις μια σκηνη από τις Άγριες Φράουλες η οποία είναι ΟΝΕΙΡΟ άρα σαφώς και θα έχει συβολισμούς! Αποτελεί εξαίρεση ωστόσο.
To "Last Days" του Van Sant το λάτρεψα, αλλά τις άλλες 2 τις βρήκα φορμαλιστικές.
Μέσα σε αυτό το trendy ρεύμα είμαι κι εγώ, έτσι;
Φυσικό ο Κουστουρίτσα να είναι πιο προσιτός στα Βαλκάνια…
Οι τελευταίες του πέρασαν απαρατήρητες η αλήθεια είναι, αλλά οι πιο παλιές του (δεκαετίες ΄80 και ΄90) έκαναν μεγάλη καλλιτεχνική επιτυχία και θεωρούνται πλέον κλασσικά αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Γιατί δε σου άρεσε το Underground;
Αριστουργηματική τη βρήκα (όπως και οι περισσότεροι ΕΥΡΩΠΑΊΟΙ κριτικοί, άλλωστε – αφού δίνεις ΤΌΣΟ μεγάλη σημασία στις κριτικές). Μέσα από μια σουρεαλιστική ιστορία ο Κουστουρίτσα αφηγήθηκε με ζεστασιά και χιούμορ, αλλά και στιβαρή δραματουργία την ιστορία της πατρίδας του χωρίς να γίνει στρατευμένος…
Είναι συμβολισμός όμως! Και εσύ είπες πώς ο Bergman δεν χρησιμοποιεί συμβολισμούς. Τι κάνει τότε ο Σουηδός; Φορμαλισμό;;;
Τότε ας πάμε σε έναν άλλο μεγάλο: Φεντερικό Φελίνι.
Τα 8 1/2, dolce vita, e la nave va δεν είχαν συμβολισμούς, αλληγορίες, στοχασμούς;;;!!!
Λάθος. Η ΛΕΥΚΗ ΚΟΡΔΕΛΑ του Χάνεκε αλλά και το ΑΛΟΓΟ του Ταρ πήραν Ε-ΞΑΙ-ΡΕ-ΤΙ-ΚΕΣ αξιολογήσεις στο ελληνικό κύκλωμα κριτικών, και μάλιστα η πρώτη ανακοινώθηκε και ως καλύτερη ταινία του 2009 από την ΠΕΕΚ. Για το φιλμ του Ουερασεθακούλ όντως, ο ενθουσιασμός δεν ήταν μεγάλος και, μεταξύ μας, δικαιολογημένα. Βρήκα το TROPICAL MALADY σαφώς ανώτερο.
@W
Ευχαριστώ για το σχόλιο.
Πολύ καλές ίσως, εξαιρετικές δεν θα το 'λεγα (μιλάω για την πλειοψηφία των κριτικών).
Αυτά είναι όμως λεπτομέρειες…
Ο μοναχός είναι ο Τονγκ, ο ανηψιός του Μπουνμι, που τον συνοδεύει στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας. Τώρα δεν καταλαβαίνω πως κατέληξε μοναχός, αν είναι μέρος βουδιστικής παράδοσης να περνάει κανείς ενα μέρος της ζωής του ως μοναχός. Επίσης οι γυναίκες που μετράνε τα χρήματα δε νομίζω οτι τρώνε την περιουσία του Μπουνμι, μάλλον είναι κάποιο έθιμο να στέλνουν οι συγγενείς χρήματα στην οικογένεια του νεκρού, και η κουνιάδα είναι η κληρονόμος του Μπούνμι, ο ίδιος της είχε πει οτι θα της αφήσει το κτήμα. Επίσης δε ξέρω αν έχει μεγάλη σημασία, αλλά ο Τονγκ εμφανίζεται και στην "Τροπική ασθένεια" όπου μάλιστα λέει οτι έχει ένα θείο που θυμάται τις προηγούμενες ζωές του.
Η τροπική ασθένεια εμένα μου άρεσε περισσότερο. Πιστεύω πάντως οτι θα μπορούσα να καταλάβω περισσότερα αν ήξερα κάτι για το βουδισμό/την Ταϊλάνδη, ας πούμε τί σημαίνουν οι φωτογραφίες/σκηνές με τους στρατιώτες. Κι υπάρχουν μερικά πράγματα που θα τα έπαιρνα για (μαύρο) χιούμορ, αν δεν ήξερα οτι πρόκειται για διαφορετικό πολιτισμό. Πχ εκεί που λέει ο Μπουνμι οτι δεν έχει καλό κάρμα επειδή σκότωσε πολλούς κομμουνιστές κι αμέσως μετά λέει οτι πάτησε πολλά έντομα στο χωράφι του. Ή ο τρόπος που υποδεχονται το φάντασμα: " Ο, είσαι η μεγαλύτερη αδερφή μου, αλλά μοιάζεις πιο νέα απο μένα" "Αχ, δε σου προσφέραμε φαγητό.. Μπορείς να φας ότι έχει απομείνει από το γεύμα μας"
Αυτήν την δηθενατζίδικη, ψευτοκουλτουριάρικη, αμπελοφιλοσοφική ασυναρτησία δεν πρόκειται να την δω. Τα απεχθάνομαι κάτι τέτοια "κουλτουριάρικα" σκουπίδια.