Κριτική, βιβλίο: «Ο Γαλατάς» / Συγγραφέας: Anna Burns / Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου / Εκδ. Gutenberg
Για τον Γαλατά είχα πρωτογράψει όταν το διάβασα στα αγγλικά, λίγο μετά την βράβευση του με το βραβείο Booker. Ήταν ένα βιβλίο που μπήκε στις επιλογές μου για τα καλύτερα του 2018 και με εντυπωσίασε με την παλιομοδίτικη γλωσσική του τόλμη.
Βρισκόμαστε σε μία δυστοπική Ιρλανδία όπου κάθε κίνηση και ανθρώπινη σχέση φαίνεται να παρακολουθείται. Έτσι και η πρωταγωνίστρια βρίσκεται να κατηγορείται, επειδή ίσως να σχετίζεται με έναν κατά πολύ μεγαλύτερό της άντρα, τον επονομαζόμενο «γαλατά». Ο γαλατάς φημίζεται ότι είναι στρατιωτικό στέλεχος που φαίνεται να γνωρίζει τα πάντα γι’ αυτήν (ενώ δεν ξέρουμε για ποιον λόγο την κατασκοπεύει). Είναι δύσκολο, ωστόσο, να καταλάβουμε ακριβώς τί συμβαίνει και τα κίνητρα του καθενός, αφού η αμφισημία της πλοκής του βιβλίου είναι και ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του. Πόσο μάλλον όταν ούτε οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές, ούτε τα μέρη δεν κατονομάζονται.
Τότε είχα αναφέρει ότι «Πέρα από την πλοκή, το βιβλίο ξεχωρίζει για τη χρήση της γλώσσας από την Anna Burns, ιδιαίτερα όσον αφορά σε χαρακτηρισμούς ανθρώπων και στις ιδιότητές τους. Βιβλίο μυστηριώδες, σαγηνευτικό, με πολιτικές προεκτάσεις.»
Πράγματι, η γραφή της Anna Burns πηγαίνει πίσω στις τεχνικές του Faulkner και στον εσωτερικό συνειρμό των μοντερνιστών. Μία παρωχημένη γραφή που κάποτε φάνταζε και ήταν καινοτόμα και που παραδόξως στη πρόσφατη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία των τελευταίων χρόνων έχει πέραση. Βέβαια, ο τρόπος που η συγγραφέας εδώ την χρησιμοποιεί δικαιολογείται εν μέρει, αφού η ανικανότητα της ηρωίδας να εκφραστεί αποτελεί και μέρος της πλοκής, υποστηρίζοντας έτσι τα γλωσσικά τεχνάσματα της Burns.
Οι κοινωνικο-πολιτικές νύξεις είναι σκόρπιες και καλά κρυμμένες, ενώ υποκινούνται κυρίως από τη μυσταγωγία των λεκτικών εκφράσεων της συγγραφέως, των μεγάλων αν και ελλειπτικών προτάσεων (τα ρήματα για τη συγγραφέα αποτελούν δεύτερη μοίρα). Κυρίως όμως υπό τη μυστηριώδη ατμόσφαιρα που δημιουργεί. Γι’ αυτό και αν αποφασίσετε να εκλάβετε την τελευταία ως πυρήνα αυτού του μυθιστορήματος (με ό,τι πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αυτό συνεπάγεται), τότε θα το απολαύσετε.
