Κριτική: Ζοζέ Εντουάρντο Αγκουαλούζα, «Γενική θεωρία της λήθης» / Μετάφραση: Μαρία Μπεζαντάκου / Εκδόσεις Opera
Το μυθιστόρημα του Αγκουαλούζα «Γενική θεωρία της λήθης» είναι αυτό που τον έκανε γνωστό παγκοσμίως όταν μεταφράστηκε στα αγγλικά και έλαβε διθυραμβικές κριτικές. Μάλιστα, ήταν στις βραχείες λίστες για το διεθνές βραβείο Booker το 2016 (έχασε από το πολύ καλό Vegetarian της Han Kang). Κέρδισε ωστόσο το International Dublin Literary Award το 2017, βραβείο με κύρος και σπουδαιότητα. Έκτοτε έχει μεταφραστεί σε πάνω από 25 γλώσσες και ήρθε και η σειρά της ελληνικής μετάφρασης από τις εκδόσεις Opera.
Πρωταγωνίστρια είναι η μικρή Λούντο, ορφανή από γονείς, η οποία μεγαλώνει μόνη μαζί με τη μεγαλύτερη αδερφή της Οντέτε, στο Αβέιρο της Πορτογαλίας. Η τελευταία θα γνωρίσει και θα παντρευτεί τον Ορλάντο, έναν πλούσιο μηχανικό που ασχολείται με την εξόρυξη διαμαντιών και οι τρεις τους θα πάνε να ζήσουν στην Αγκόλα, στον ενδέκατο όροφο μιας πολυτελούς πολυκατοικίας. Όλα αυτά συμβαίνουν μόλις πριν την επανάσταση και την μετέπειτα κήρυξη της ανεξαρτησίας της Ανγκόλα το 1975. Τότε είναι που μια μέρα ξαφνικά η αδερφή της Λούντο μαζί με τον σύζυγό της θα εξαφανιστούν μυστηριωδώς και η ίδια η Λούντο, για να προστατευτεί, θα κλειδαμπαρωθεί στο άνετο διαμέρισμα του ενδέκατου ορόφου, χτιζοντας μάλιστα έναν τοίχο μπροστά από την πολυκατοικία. Εκεί, ολομόναχη πλέον, παρέα με τον σκύλο που της είχε κάνει δώρο ο γαμπρός της, θα προσπαθήσει να επιβιώσει κλέβοντας κότες από τους γείτονες, κυνηγώντας περιστέρια και ανάβοντας φωτιά με ό,τι της έχει απομείνει για να ζεσταθεί. Και σε αυτό το σημείο το μυθιστόρημα αποκτά μία κάπως δυστοπική διάσταση. Λέω κάπως, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέρος της μυθοπλασίας βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα.
Ο ταλαντούχος Αγκουαλούζα θα υφάνει την ιστορία του με μικρά κεφάλαια, άνισα μεταξύ τους, όσον αφορά στο μέγεθος και στο ύφος τους, όπου συχνά το χιούμορ θα αναμειγνύεται με τον ωμό ρεαλισμό, την αυταπάτη (σε κάποια στιγμή η Λούντο θα αναρωτηθεί μήπως έχει αρχίσει να τρελαίνεται) και την καθαρή ποίηση. Ταυτόχρονα, η αφήγηση της Λούντο θα διακόπτεται ώστε ο συγγραφέας να μας διηγηθεί την ιστορία των πιο παράξενων χαρακτήρων, ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται ένας πολιτικός κρατούμενος, ένας τραγουδιστής με τον ιπποπόταμό του και φυσικά το περιστέρι που κουβαλάει διαμάντια.
Το βιβλίο είναι μικρό σε έκταση και αξίζει να διαβαστεί όχι μόνο για την πρωτοτυπία της ιστορίας, αλλα κυρίως για τη μαεστρία του συγγραφέα στο να μεταποιεί τον λόγο του, περνώντας από διάφορα συγγραφικά είδη όπως προανέφερα, με τον πιο ανεπαίσθητο τρόπο. Από αυτή την άποψη, πρόκειται για ένα κομψοτέχνημα που είναι ταυτόχρονα ένα ιστορικό ντοκουμέντο, ένα ψυχογράφημα για τη μοναξιά και την αποξένωση και ένα αλληγορικό ποίημα για τη λήθη.
Ποιά είναι τα όρια μεταξύ ανάμνησης και πραγματικότητας, ρουτίνας και παραφροσύνης και ποιος είναι ο εχθρός και ποιος ο φίλος; Καθώς σταδιακά δικαιολογούνται οι φοβίες της πρωταγωνίστριας και οι αδυναμίες των υπολοίπων χαρακτήρων, ο αναγνώστης συνειδητοποιεί τον αγώνα του κάθε ήρωα να ριζώσει κάπου, όταν όλα φαίνονται να παρασύρονται από μία χειμαρώδη ουτοπία.
(Μπορείτε να διαβάσετε το πρώτο κεφάλαιο από την επίσημη ιστοσελίδα των εκδ. Opera.)
